Ναυτικές ιστορίες

Η ιστορία του μνημείου των Γάλλων

Στις 4/4/1833, το «Superbe», με πλοίαρχο τον Theodore d’ Oysonville, αναχώρησε από την Τουλόν για να ενωθεί με τη ναυτική μοίρα του Λεβάντε στη Σμύρνη. Το ιστιοφόρο πολεμικό είχε ναυπηγηθεί στην Αμβέρσα μεταξύ του 1809 και 1814. Οι διαστάσεις του ήταν 56 μ. μήκος, 15 μ. πλάτος, 3000 τόνων, με 74 κανόνια. Το «Superbe» απαριθμούσε 570μελές πλήρωμα.
Η αποστολή του Superbe ήταν να προασπίσει τη νέα πολιτική των εγγυητριών δυνάμεων. Την Άνοιξη του 1833 η Ανατολική Μεσόγειος «φλεγόταν» ενώ τα μαγειρέματα μεταξύ, Οθωμανών, Άγγλων, Γάλλων, Ρώσων και Τουρκοαιγυπτίων συνεχίζονταν. Οι Γάλλοι αποφάσισαν να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική ισχύ τους στέλνοντας τη ναυτική μοίρα για να εμποδίσουν τον Ρωσικό στόλο σε περίπτωση που περάσει τα στενά. Αυτή ήταν ουσιαστικά και η αποστολή του «Superbe» αν και προς τα τέλη του 1833 η κοινή λογική είχε πρυτανεύσει και τα κανόνια του Superbe δεν χρειάστηκαν στο Αιγαίο. Έτσι, το πλοίο συνέχισε τις περιπολίες μέχρι το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, όπου και θα έπαιρνε διαταγές για να καταπλεύσει σε κάποια βάση για το χειμώνα.
Το Δεκέμβριο του 1833, τα πλοία «Superbe» και «Galate» έλαβαν διαταγές να συναντηθούν με την υπόλοιπη ναυτική μοίρα στο Ναύπλιο. Κατόπιν διαταγών τα δύο ιστιοφόρα έφυγαν από τη Σμύρνη στις 14 Δεκεμβρίου 1833. Ωστόσο, για κακή τύχη των Γάλλων, οι ασκοί του Αιόλου άνοιξαν στο Αιγαίο...

Το ναυάγιο

Το «Superbe» βρέθηκε να παλεύει με την τρικυμία στο στενό Τήνου - Μυκόνου.
Χωρίς πανιά και ξάρτια, το πλοίο προσέγγισε τις ΒΔ ακτές της Πάρου προσπαθώντας να βρει καταφύγιο αρχικά στη Νάξο και μετά στο λιμάνι της Νάουσας. Οι Γάλλοι ήταν άτυχοι, αφού όχι μόνο δεν κατάφεραν να βρουν κάπου απάγκιο, αλλά το «Superbe» παρασύρθηκε νότια, προς την Παροικιά.
Το ιστιοφόρο εξόκειλε σε ξέρα, 1ν.μ. νότια της Παροικιάς, κοντά στη βραχονησίδα «Λουμπίνα». Το «Superbe» έβαλε νερά, πήρε αριστερή κλίση και ο κίνδυνος να κοπεί στα δύο ήταν μεγάλος. Τέσσερις κανονιές βρόντησαν στον ουρανό της Παροικιάς ως σήμα κινδύνου. Ο Βρετανός πρόξενος Πέτρος Μαυρομάτης ήταν αυτόπτης μάρτυρας του δράματος και περίγραψε τα «γιγάντια κύματα» εκείνης της βραδιάς. Παρά τη φουρτούνα, ένας υπαξιωματικός από το πλήρωμα, ο Guigoux, συμφώνησε να κολυμπήσει στην ακτή για να καλέσει βοήθεια.

Η διάσωση

Τελικά, μετά από τιτάνιες προσπάθειες, το πλήρωμα κατάφερε να κατεβάσει μεγάλες λέμβους του πολεμικού πλοίου.
Ένας Παριανός ψαράς προσέγγισε το «Superbe» τέσσερις φορές και έσωσε με το ψαροκάικο του άλλους 100 άντρες. Ο προξενικός ακόλουθος Νικόλαος Κονδύλης συντόνισε επιτυχημένα την παροχή βοήθειας στους ναυαγούς κάτι για το οποίο η Γαλλία τον ευχαρίστησε προσωπικά, διορίζοντας τον ως μόνιμο πρόξενο της. Τελικά, μόνο 9 άντρες έχασαν την ζωή τους στην προσπάθεια τους να κολυμπήσουν προς την ακτή. Η ταφή τους έγινε στο μικρό ακρωτήριο που βρίσκεται στα νότια της εισόδου του όρμου της Παροικιάς.
Σύμφωνα με τον καπετάνιο του πλοίου οι Παριανοί έδειξαν τη νησιώτικη φιλοξενία στους 500 περίπου ναυτικούς. Τους έδωσαν τα πάντα παρόλο που η Πάρος ήταν κουρσεμένη, εγκαταλελειμμένη και φτωχή. Λόγω έλλειψης τροφίμων, η Σύρος αναγκάστηκε να στείλει προμήθειες για να εξυπηρετήσει το «μικρό χωριό των Γάλλων ναυτικών». Ένα απόσπασμα από 32 Γάλλους ναυτικούς στη συνέχεια έμεινε στην Πάρο για να προσέχει το κουφάρι του «Superbe» μέχρι να φτάσουν τα ναυαγοσωστικά - βοηθητικά πλοία του Γαλλικού στόλου.

Το Μνημείο

Ο Γάλλος πρόξενος στην Πάρο Νικηφόρος Κυπραίος, πίεσε και πέτυχε την ανέγερση μνημείου ως ένδειξη αναγνώρισης της Ελληνογαλλικής φιλίας. Ο Δήμαρχος Πάρου, Πέτρος Μπάος, και ο νομάρχης Κυκλάδων Λουριώτης εγκαινίασαν το μνημείο με σχήμα πυραμίδας το 1904.
Η επιγραφή, με ελλιπή στοιχεία, γράφει στην πρόσοψη του μνημείου:
«ΤΟΔΕ ΜΝΗΜΕΙΟΝ ΓΑΛΛΙΚΩΠΟΛΕΜΙΚΩ LA SUPERBE ΝΑΥΑΓΗΣΑΝΤΟΣ ΕΝ ΕΤΕΙ 1834 ΚΑΤΕΣΚΕΥΑΣΘΗ ΔΑΠΑΝΗ ΔΗΜΩ ΠΑΡΩ ΕΝ ΕΤΕΙ 1904 ΔΗΜΑΡΧΟΥΝΤΟΣ ΠΕΤΡΩ Κ ΜΠΑΩ ΝΟΜΑΡΧΟΥΝΤΟΣ Ν. Ε ΛΟΥ[…]».
Στην πίσω όψη του μνημείου αναφέρεται ο Νικηφόρος Κυπραίος που ήταν ο εμπνευστής του μνημείου. Ο ίδιος ανέλαβε την ανακαίνιση του χώρου το 1920. Το 1906 η Γαλλία έστειλε αντιπροσωπεία για να αποδώσουν τιμές στους νεκρούς του «Superbe». Ο καπετάν Crassé, ο νομάρχης Δημήτρης Καλογερόπουλος και ο πρόξενος Ν. Κυπραίος, επισκέφθηκαν το σημείο του ναυαγίου στην ξέρα «σουσουράδα» όπου και απέδωσαν τιμές. Για πολλά χρόνια στη συνέχεια οι ψαράδες αναφερόντουσαν στον ύφαλο, ως «η ξέρα του «Superbe». Επίσης, γέροντες έλεγαν μεταξύ μύθου και πραγματικότητας ότι «πολλά δοκάρια κατοικιών της Παροικιάς είναι μαδέρια από το ναυαγισμένο πλοίο».

http://www.parosnews.gr/