Τσικνοπέμπτη είναι η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου,οι τρεις εβδομάδες που συμπεριλαμβάνονται στο τριώδιο είναι, η Απολυτή, η Απόκρεω και η Τυροφάγος. Κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας (Απολυτή) σταματούσε η συνηθισμένη νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, ενώ στη δεύτερη εβδομάδα (απόκρεω) ίσχυε η νηστεία, έτσι η Τσικνοπέμπτη αποκτούσε ιδιαίτερη σημασία και εθεωρείτο εορτάσιμη ημέρα και το τραπέζι ήταν γιορτινό. Ονομάζεται τσικνοπέμπτη γιατί την ημέρα αυτή το δείπνο αποτελείται από κρέας ψημένο στα κάρβουνα ή τηγανισμένο, δυο τρόποι μαγειρέματος που βγάζουν έντονη τσίκνα.Στις μέρες μας η Τσικνοπέμπτη θεωρείται η αρχή της αποκριάς.
Και ακόμα
Το ελληνικό καρναβάλι
χεται από το λατινικό "carnem levare" ή "carnis levamen", που σημαίνει τη "διακοπή της κρεατοφαγίας". Η ελληνική λέξη είναι "αποκριά". Και επομένως, η περίοδος των τριών εβδομάδων ξεφαντώματος και κατανάλωσης άφθονου κρέατος και γαλακτοκομικών ονομάζεται Απόκριες (αν και την τελευταία εβδομάδα καταναλώνονται μόνο ψάρι και γαλακτοκομικά).Η έναρξη των Αποκριών ξεκινά με το άνοιγμα του Τριωδίου. Αυτό είναι ένα εκκλησιαστικό βιβλίο που περιέχει ύμνους τριών ωδών (τριώδιον) αναφερόμενο στην προετοιμασία και την αναμονή του Πάσχα. Οι ψάλτες ανοίγουν αυτό το βιβλίο κατά την εσπερινή λειτουργία του Σαββάτου πριν από την Κυριακή της παραβολής του Τελώνου και του Φαρισαίου. Με αυτό τον τρόπο η Εκκλησία αναγγέλλει την έναρξη των Αποκριών, μια διαδικασία αλλαγής από το ξεφάντωμα και την κατανάλωση όλων των ειδών φαγητού σε μια βαθμιαία πνευματική κατάσταση μετάνοιας και μεταμέλειας, και μιας σταδιακής μείωσης της κατανάλωσης κάποιων τροφίμων.
Κατά την πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου, επιτρέπεται η κατανάλωση κρέατος όλη την εβδομάδα, ακόμα και την Τετάρτη και την Παρασκευή. Οι διάφοροι τρόποι ετοιμασίας των πιάτων με κρέας είναι τόσο ποικίλοι όσο και οι τοπικές παραδόσεις. Μαζί με αυτά, υπάρχει και η παράδοση του μασκαρέματος. Αυτή προέρχεται από την ειδωλολατρική παράδοση του μασκαρέματος για να διώξουν τα κακά πνεύματα του χειμώνα και να εξασφαλίσουν μια επιτυχημένη ανοιξιάτικη σοδειά από την σπορά του φθινοπώρου. Στη λαϊκή παράδοση, οι στολές και τα σατιρικά έργα έχουν ως θέματα γάμους, ζώα και μάγους όλα σύμβολα της νέας ανάπτυξης, της καρποφορίας και της εκδίωξης των κακών πνευμάτων.
Μια από τις πιο εορταστικές ημέρες αυτής της περιόδου είναι η Τσικνοπέμπτη, που είναι η τελευταία ημέρα κρεατοφαγίας της εβδομάδας κατά την διάρκεια της Κρεατ
ινής εβδομάδας. Σύμφωνα με την παράδοση, όλοι, ακόμα και οι πιο φτωχοί μιας κοινότητας, πρέπει να ψήσουν κρέας με λίγο λίπος επάνω του ώστε ο καπνός, η τσίκνα, να γεμίσει την ατμόσφαιρα και οι άλλοι να ξέρουν ότι γιορτάζουν αυτή τη μέρα. Έτσι πήρε το όνομά της η Τσικνοπέμπτη. Η κάθε οικογένεια έψηνε το κρέας της και το πήγαινε σε άλλο σπίτι, ή όλοι μαζεύονταν σε ένα σπίτι για να ψήσουν μαζί, στέλνοντας την μυρωδιά του ψητού κρέατος σε όλη τη γειτονιά. Σήμερα, οι περισσότεροι γιορτάζουν την Πέμπτη αυτή σε ταβέρνες της γειτονιάς με οικογένεια και φίλους. Έτσι οδηγούμαστε στην Κυριακή των Απόκρεω που σημειώνει την τελευταία μέρα κατανάλωσης κρέατος.Έπειτα από αυτή την Κυριακή έρχεται η Τυρινή εβδομάδα, όπου επιτρέπεται μόνο η κατανάλωση γαλακτοκομικών και ψαριού. Κατά την τελευταία εβδομάδα των Αποκριών, υπάρχουν πολλά παραδοσιακά πιάτα που φτιάχνονται με τυρί, γάλα και αυγά. Για παράδειγμα, οι κοινότητες των Βλάχων φτιάχνουν τις παραδοσιακές γαλατόπιτες, τυρόπιτες, ή πίτες με τραχανά όλες φτιαγμένες βέβαια με σπιτικό φύλλο.
Σε μερικά μέρη της Ελλάδας υπάρχουν παραδοσιακά πιάτα με μακαρόνια. Μάλιστα, από αυτή την παράδοση προέρχεται η ονομασία των μακαρονιών. Στην λειτουργία της Ορθόδοξης Εκκλησίας υπάρχουν ειδικά Σάββατα κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου που είναι αφιερωμένες στους νεκρούς. Ονομάζονται Ψυχοσάββατα, όπου μνημόσυνα τελούνται κατά την διάρκεια της λειτουργίας. Εκτός από την διανομή, σε όσους παρακολουθούν την λειτουργία, βρασμένου σιταριού που συμβολίζει τη ψυχή του νεκρού, σε μερικές περιοχές της Ελλάδας σερβίρεται επίσης ένα παραδοσιακό γεύμα που ονομάζεται
"μακάρια" προς τιμήν των νεκρών. Το γεύμα αρχικά αποτελούνταν από σπιτικά ζυμαρικά. Υπάρχει επίσης μια ευχή για τους νεκρούς ώστε η μνήμη τους να είναι "αιώνια". Έπειτα οι δύο λέξεις συνδυάστηκαν σχηματίζοντας το "μακαρ-ώνια". Αυτό έγινε μετά το παραδοσιακό γεύμα που σερβίρεται την Τυρινή Κυριακή.Και ένα ενδιαφέρον άρθρο του Ν.Σ. Μάργαρη..
Τα αποκριάτικα
"Ας μου επιτραπεί όμως να αναφερθώ με περισσότερες λεπτομέρειες στα διατροφικά μας. Τόσο της Σαρακοστής με τη νηστεία της και ό,τι προηγείται όσο και σήμερα. Με το σουβλιστό αρνί και το κοκορέτσι. Τα γιδοπρόβατα λοιπόν γεννούν συνήθως τον Ιανουάριο. Αυτός είναι ο λόγος που τον αναφέρουμε και ως «Γενάρη». Οι κτηνοτρόφοι, επειδή εκείνη την εποχή συχνά υπάρχουν χιόνια, δεν μπορούν να βγάλουν τα κοπάδια για βοσκή. Ετσι χρειάζονται κτηνοτροφές. Γι' αυτό και αναγκάζονται να σφάζουν τα ζώα για να ελαττώσουν τον αριθμό τους.
Με την αναγκαστική μείωση του αριθμού των γιδοπροβάτων υπάρχει προσφορά κρέατος το οποίο πρέπει να καταναλωθεί και η παράδοσή μας συντονίζεται με αυτό. Του Αγίου Βλασίου (11 Φεβρουαρίου), που θεωρείται προστάτης του κοπαδιού κατά του λύκου και των άλλων σαρκοφάγων ζώων, ετοίμαζαν στα χωριά φαγητά από κρέας προβάτων και κατσικιών.
Την ίδια περίπου εποχή αρχίζει το Τριώδιο, το οποίο συνδέεται με το φαγοπότι και διαρκεί τρεις εβδομάδες.
Η δεύτερη εβδομάδα του Τριωδίου, η «Κρεατινή», είναι η μόνη εβδομάδα του χρόνου όπου δεν απαγορεύεται η κατανάλωση κρέατος την Τετάρτη και την Παρασκευή. Η Τσικνοπέμπτη πήρε το όνομά της από τη
ν τσίκνα που πρέπει να υπάρξει στο σπίτι με το ψήσιμο κρέατος.
Η διαθεσιμότητα αυτή είναι σύντομη κι έτσι την τρίτη εβδομάδα, την «Τυρινή», ο κόσμος «αποκρεύει», δηλαδή σταματά να τρώει κρέας. Παράλληλα, τα χιόνια λιώνουν, η θερμοκρασία του περιβάλλοντος μεγαλώνει και τα φυτά αρχίζουν να αυξάνονται. Οσο πλησιάζει η άνοιξη αρχίζει να υπάρχει στη φύση αφθονία φυτών για βόσκηση από τα κοπάδια των γιδοπροβάτων. Τώρα όμως η κατανάλωση κρέατος απαγορεύεται γιατί έφτασε η Σαρακοστή.
Δηλαδή η παράδοσή μας σχετίζεται απόλυτα, μια και θα ήταν μεγάλη απώλεια το να σφάξουμε τα ζώα την εποχή όπου αυξάνονται σε βάρος.
0 comments:
Post a Comment